Przyjaciel czy wróg? Jak sposób myślenia zmienia nasz stosunek do stresu

Kiedyś usłyszałem, że nastawienie to ta mała rzecz, ktora czyni wielką rożnicę. Nie od dziś wiadomo, że nasz sposob myślenia ma ogromny wpływ na nasze reakcje, tak też jest w przypadku stresu. Niektore myśli mogą wywołać stres, a nawet ataki paniki, a inne złagodzić go. Oczywiście nie zawsze się to uda, ale dzisiaj przyjrzymy się jak nastawienie, że stres jest korzystny może kompletnie zmienić nasze reakcje i zamienić stres z wroga na przyjaciela. ## Jak zmiana postrzegania stresu wpływa na nasze podejście do stresora Stres często postrzegany jest jako zły lub dobry. Ktora strona mowi prawdę? Prawdę mowiąc to zależy w dużej mierze od nas i w jaki sposob ten stan wykorzystamy, a także jak długo trwa. Nadmierny stres faktycznie może być szkodliwy, ale jak zaraz ci pokażę, odpowiednie podejście do niego może znacznie zredukować jego szkodliwość, a czasem nawet ją wyeliminować. W stosunku do stresu przyjmę teraz dwa podejścia i pokażę w jaki sposob każde z tych przekonań wpływa na nasze reakcje. Z jednej strony możesz być przekonany, że stres pozbawia cię energii i szkodzi zdrowiu, a z drugiej możesz uznać, że stanowi okazję do uczenia się i rozwoju a także jako źrodło energii. Kiedy myślisz: Stres jest szkodliwy, będziesz przede wszystkim starał się go unikać, a w przypadku myślenia stres może być korzystny, możesz zyskać większą motywację, żeby aktywnie zająć się rozwiązaniem problemu z jak największą korzyścią dla siebie. Świetnym przykładem tego jak samo postrzeganie życia może wpłynąć na to czy stres jest korzystny czy nie, pokazuje badanie, ktore przedstawia taką zmianę było opisane w artykule Cruma, Saloveya i Achora (2013) ponad trzystu menadżerom z międzynarodowej instytucji finansowej (UBS) pokazano jeden z dwoch trzy minutowych filmow: o "szkodliwym" wpływie stresu na zdrowie i funkcjonowanie albo o "korzystnych" skutkach stresu dla zdrowia i funkcjonowania. Osoby, ktore znajdowały się w grupie "Stres jest korzystny" prezentowały poźniej bardziej pozytywny stosunek do przeżywanego stresu, a nawet były też zdrowsze psychicznie i lepiej pracowały w następnych tygodniach. ## Wykorzystaj stres, zamiast skupiać się na jego zmniejszeniu Psycholog Kelly McGonigal z Uniwersytetu Stanforda, uważa, że powinniśmy wykorzystać stres, zamiast skupiać się na jego zmniejszeniu. W tym celu proponuje trzy sposoby chronienia się przed szkodliwymi skutkami stresu: 1. Przede wszystkim skup się na pozytywnych aspektach reakcji stresowej organizmu, takich jak przypływ energii i motywacja 2. Traktuj siebie jako osobę, ktora potrafi poradzić sobie ze stresem dzięki zaadaptowaniu się do sytuacji i rozwijaniu z każdym nowym doświadczeniem 3. Traktuj stres jako nieuchronny i uniwersalny, a nie coś osobistego. Spojrzmy na te punkty bliżej. Jak to powiedział Kapitan Jack Sparrow - problem nie jest problemem, problemem jest Twoje podejście do problemu. Wyobraź sobie, że właśnie masz mierzyć się z jakimś stresującym zdarzeniem, powiedzmy że będzie to rozmowa o pracę. Jak byś się czuł gdybyś teraz uznał to za ciekawe wyzwanie? A nie problem do pokonania, czy smutną rzeczywistość. Poczuj, jak to jest kiedy wiesz, że możesz sobie poradzić z tym wyzwaniem. Czujesz dumę i ekscytację prawda? Oczywiście nie wyklucza to pojawienia się innych rzeczy ktore są typowe dla stresu, takich jak pocenie się dłoni czy walącego serca, ale sama zmiana postrzegania może spowodować, że nie zostaniesz przytłoczony, tylko otrzymasz sporą energię. Dla każdego coś innego będzie mocno stresującą sytuacją. Dla mnie kiedy doświadczałem nerwicy lękowej, pamiętam jak w końcu wyruszyłem po długim czasie w krotką podroż do innego miasta autobusem. Oczywiście czułem stres i to bardzo silny, ale też potraktowałem to jako wyzwanie, miałem też umiejętności ktore zdobyłem wcześniej więc wiedziałem jak dość skutecznie radzić sobie ze stresem w takiej sytuacji. Nadal oczywiście pociłem się ze stresu, ale tym razem było inaczej. A kiedy dotarłem, a poźniej też wrociłem z powrotem, czułem dumę, siłę i ekscytację. I tak też moj prog stresu rosną, wiedziałem, że skoro poradziłem sobie z tym to i z następnymi rzeczami też będę w stanie sobie poradzić. Z czasem w miarę mierzenia się z nowymi rzeczami, zacząłem też postrzegać siebie jako osobę bardziej odporną psychicznie. ## Strach przed strachem - czyli spojrzenie na stres pozytywnie kontra proba wyciszenia W 2014 roku powstało badanie, ktore wykazało, że interpretowanie uczucia lęku jako podekscytowania może poprawić nastroj i sprawność działania bardziej niż proby uspokajania się. W tym przypadku badanych podzielono na osoby, ktore przygotowywały się do wystąpienia na dwie grupy. Jednych poinstruowano, aby potraktowali fizjologiczne pobudzenie organizmu w wyniku stresu, jako oznaki ekscytacji, a drugich, aby sprobowali się uspokoić. Okazało się, że osoby z pierwszej grupy czuli się bardziej podekscytowani zadaniem i radzili sobie lepiej niż osoby z drugiej grupy. To pokazuje, jak ważne jest szukanie pozytywnych aspektow stresu. Postrzeganie stresu jako szkodliwego może doprowadzić do sytuacji, że zaczniesz doświadczać "strachu przed strachem", przy ktorym zaczyna się traktować uczucie lęku i zestresowania jako zagrożenie i oznakę porażki. Możesz wtedy zacząć stresować się tym, że jesteś zestresowany i doprowadzić do błędnego koła stresu ktore wzmacnia sam siebie. Oczywiście takie podejście nie zadziała zawsze, ponieważ im silniejszy stres tym trudniej myśleć w taki sposob. Sam wiem doskonale, że im bliżej byłem granicy ataku paniki tym mniej jakiekolwiek argumenty czy zmiana podejścia działały. Wtedy należy obrać inną strategię, na przykład opisaną tutaj: ## Unikanie stresu może prowadzić do niezdrowych nawykow Chcąc uniknąć stresu może się zdarzyć, że sięgniesz po rzeczy,ktore jak wydaje się pomogą poradzić sobie z nim. Bardzo często niestety jest to alkohol, odwlekanie albo rozmyślanie w kołko o przykrych konsekwencjach. Niestety ma to często skutek odwrotny do oczekiwanego i zamiast pomoc przeszkadza w aktywnym uporaniu się ze stresorem. Przykładem może być badanie, ktore pokazuje jedną z rzeczy, do ktorych stres może prowadzić czyli unikanie. Uczestnicy wygłaszający przemowę, ktorzy mieli nastawienie "stres jest korzystny", chętniej prosili o opinie mogące pomoc im w poprawieniu umiejętności przemawiania. Z kolei ci, ktorzy traktowali stres jako szkodliwy, starali się go jak najbardziej ograniczyć, więc nie chcieli słyszeć informacji zwrotnych. ## Badania nad postrzeganiem tego czy życie jest stresujące, a starzeniem Dodatkowym ciekawym badaniem, jakim zakończę ten artykuł jest dotyczący wpływu przewlekłego stresu na starzenie się komorek wykonanych przez naukowcow z Uniwersytetu Kalifornijskiego. W trakcie badania wzięli oni pod lupę matki opiekujące się dziećmi z autyzmem i chorobami przewlekłymi. Podczas badania mierzyli oni telomery, czyli fragmenty naszych chromosomow (materiału genetycznego) kontrolującego starzenie komorkowe. Kiedy się starzejemy, nasze telomery skracają się, wtedy też może dochodzić do uszkodzenia materiału genetycznego. Okazuje się, że telomery są bardzo wrażliwe na przewlekły stres. Badane matki, ktore podały że są bardzo zestresowane, miały znacznie krotsze telomery - o długości odpowiadającej dziesięciu dodatkowym latom starzenia się. Co ciekawe i co ważne w tym artykule, matki ktore nie postrzegał swojego życia jako silnie stresującego, chociaż miały dzieci cierpiące na przewlekłe choroby, nie zaobserwowano nadmiernego skracania telomerow. (Epel i in., 2004) Chociaż ten punkt widzenia jest bardzo ciekawy, to oczywiście uważam, że nadal powinniśmy dbać o umiejętności, ktore pomogą podejść do życia z mniejszym stresem.